Η Καθολική Εκκλησία

Η Καθολική Εκκλησία

 Του κ. Γιώργου Τασιά

Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε την αρχαιότητα του ονόματος Καθολική Εκκλησία την ιστορικότητά της ως εκκλησία αλλά και την συνεχή της ύπαρξη ως οντότητα αλλά και ως πραγματική εκκλησία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Θα αναλύσουμε απλά και επιγραμματικά προς το τέλος αυτού του άρθρου την μοναδική της έννοια και σημασία αναδεικνύοντας επίσης και την μοναδική θέση του Πέτρου και κατ επέκταση του επισκόπου της Ρώμης ως αρχηγού στην την αρχαία χριστιανική εκκλησία..

Η έννοια και ο όρος Καθολική Εκκλησία απαντάται σε επιστολές από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια και δηλώνει την αληθινή εκκλησία του Χριστού, την εκκλησία την οποία συνέχισαν μετά τους αποστόλους, οι επίσκοποι και οι πατέρες της εκκλησίας.

Παρατίθενται ερμηνευμένες στη νέα Ελληνική μερικές αναφορές του όρου που βρέθηκαν σε επιστολές ή άλλα κείμενα γραμμένα από επισκόπους ή μάρτυρες της Χριστιανικής πίστεως:

Ο Πάπας Άγιος Κλήμης  Ι, 88-97 μ.Χ. : "Αιρετικοί εκπαιδευτικοί διαστρέφουν τη Γραφή και  προσπαθούν να μπουν στον ουρανό με ψεύτικο κλειδί, γιατί έχουν σχηματίσει τις ανθρώπινες συνελεύσεις τους αργότερα από την Καθολική Εκκλησία, από αυτή την προϋπάρχουσα και πιο αληθινή Εκκλησία, και είναι πολύ σαφές ότι αυτές οι αιρέσεις, και άλλες που έχουν τεθεί σε λειτουργία από τότε, είναι πλαστές και  νέες εφευρέσεις ». (Επιστολή προς Κορινθίους)

Ο Άγιος Πιόνιος (πέθανε το 250 μ.Χ.): «Είμαι Χριστιανός και ανήκω στην Καθολική Εκκλησία . Με τη βούληση του Θεού μακάρι να μπορούσα να πείσω όλους σας να γίνετε Χριστιανοί διότι θα είναι το χειρότερο για σας να καείτε αιώνια μετά το θάνατο.."

Ο Άγιος Κυπριανός (πέθανε το 258 μΧ): ". Αλλά αν κάποιος σκεφτεί αυτά τα πράγματα προσεκτικά, δεν θα χρειαστεί χρόνο λόγου ή επιχειρήματα. Η απόδειξη είναι απλή και πειστική, και συνοψίζεται σε μια πραγματικότητα. Ο Κύριος λέει στον Πέτρο,." Κι εγώ λέγω σε σένα, πως εσύ είσαι ο Πέτρος και επάνω σε αυτήν την πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου, και δεν θα την καταστρέψουν οι δυνάμεις του Άδου. Θα δώσω τα κλειδιά για τη βασιλεία των ουρανών. Και ότι εσύ θέλεις να δεσμεύσεις πάνω στη γη, δεσμεύεται επίσης και στον ουρανό, καθώς και οτιδήποτε θέλεις να λύσεις πάνω στη γη θα είναι λυμένο και στον ουρανό. "Και του λέει πάλι μετά την ανάσταση," βόσκε τα αρνία μου... "Είναι σε αυτόν που χτίζει την Εκκλησία, και σε αυτόν εμπιστεύεται τα πρόβατα για τη βοσκή. Εάν ένας άνθρωπος δεν κρατά αναλλοίωτη αυτή τη μοναδικότητα του Πέτρου, άραγε φαντάζεται ότι εξακολουθεί να κατέχει την πίστη; Αν εγκαταλείπει την έδρα του Πέτρου στον οποίο οικοδομήθηκε η Εκκλησία, εξακολουθεί ο ίδιος να έχει πεποίθηση  ότι ανήκει στην Εκκλησία; " (Για την ενότητα της Εκκλησίας)

Ο Λακτάντιος (πέθανε το 310 μΧ): «Είναι η Καθολική Εκκλησία και μόνο, αυτή που διατηρεί την αληθινή λατρεία. Αυτή είναι η πηγή της αλήθειας, αυτή είναι η κατοικία της πίστεως, αυτή είναι ο ναός του Θεού, στην οποία εάν κάποιος δεν εισέλθει ή από την οποία αν κάποιος βγει εκτός, γίνεται ένας ξένος προς την ελπίδα της ζωής και της αιώνιας σωτηρίας. Κανείς δεν πρέπει να κολακεύει τον εαυτό του με την συντήρηση της διαμάχης.. Διότι ο αγώνας είναι στο να σέβεται κάποιος τη ζωή και τη σωτηρία, η οποία, αν δεν είναι προσεκτικά και επιμελώς διατηρημένη κατά άποψη, θα χαθεί και θα σβήσει. " (The Divine Institutes)

Σύνοδος της Νίκαιας (Α Οικουμενικής Συνόδου, μΧ 325): «Αφήστε  τον πατριάρχη να εξετάζει ποιά πράγματα γίνονται από τους αρχιεπίσκοπους και τους επίσκοπους στις επαρχίες τους, και εάν θα βρει κάτι που εκτελείται από αυτούς με άλλο τρόπο από αυτόν που θα πρέπει να είναι, αφήστε τον να το αλλάξει και να το ορίσει όπως σε αυτόν αρμόζει γιατί αυτός είναι ο πατέρας όλων, και αυτοί είναι γιοι του. Και μολονότι ο Αρχιεπίσκοπος  είναι μεταξύ των επισκόπων ως ένας μεγάλος αδερφός, ο οποίος έχει τη φροντίδα των αδελφών του, και οι οποίοι του οφείλουν υπακοή γιατί εκείνος είναι από πάνω τους, εν τούτοις ο πατριάρχης είναι προς όλους εκείνους που βρίσκονται υπό την εξουσία του, όπως ακριβώς  αυτός που κατέχει την έδρα της Ρώμης ο οποίος είναι ο αρχηγός και ηγέτης όλων των πατριαρχών, επειδή αυτός είναι ο πρώτος, όπως ήταν ο Πέτρος, που του έχει δοθεί δύναμη πάνω σε όλους τους  χριστιανούς ηγεμόνες και πάνω σε όλους τους λαούς τους, όπως ο ίδιος ο οποίος είναι ο τοποτηρητής του Χριστού και Θεού μας, σε όλους τους λαούς και σε όλη την Χριστιανική Εκκλησία, και όποιος αναιρέσει τα παραπάνω, είναι αφορισμένος από την σύνοδο. " (Αραβικοί Κανόνες, XXXIX κανών)

Πρώτη Σύνοδος της Κωνσταντινουπόλεως, 381 μ.Χ.: " Canon VII  Αυτοί που από την αίρεση επιστρέφουν στην Ορθοδοξία της πίστεως, καθώς και για τον αριθμό εκείνων που σώζονται λαμβάνουμε σύμφωνα με την ακόλουθη μέθοδο και έθιμο, Αρειανούς, και Μακεδόνες, Τετραδίτες, και Αππολιναριανούς, τους δεχόμαστε δε δίνοντας τους μια γραπτή παραίτηση από τα λάθη τους και αναθεματίζουμε κάθε αίρεση η οποία δεν είναι σύμφωνη με την Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία του Θεού ".

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, (που πέθανε το 407 μ.Χ. ): «Ξέρουμε ότι η σωτηρία ανήκει στην Εκκλησία και μόνο, και ότι κανείς δεν μπορεί να μετέχει του Χριστού, ούτε να σωθεί αν είναι έξω από την Καθολική Εκκλησία και την Καθολική Πίστη." (De Capto Eutropia)

Γύρω στο έτος 107, ένας επίσκοπος, ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας στην Εγγύς Ανατολή, συνελήφθη,  και μεταφέρθηκε στην Ρώμη από ένοπλους φρουρούς και τελικά μαρτύρησε εκεί στην αρένα. Σε μια αποχαιρετιστήρια επιστολή του, ως ένας από τους πρώτους επίσκοπους μάρτυρες έγραψε στους συναδέλφους του Χριστιανούς  στη Σμύρνη (σήμερα Izmir στη σύγχρονη Τουρκία), και κάνει ίσως την πρώτη γραπτή αναφορά στην ιστορία για την Καθολική Εκκλησία.  Έγραψε, «όπου αν φανή ο επίσκοπος, εκεί το πλήθος έστω, ώσπερ όπου αν η Ιησούς Χριστός, εκεί η καθολική εκκλησία» (Προς Σμυρναίους § VIII).

 Διαπιστώνουμε ότι ο δεύτερος αιώνας του Χριστιανισμού είχε μόλις ξεκινήσει και το όνομα της Καθολικής Εκκλησίας ήταν ήδη σε χρήση.

Στη συνέχεια, η αναγραφή του ονόματος γίνεται όλο και πιο συχνή. Φαίνεται πάλι σε μια γραπτή αναφορά που διαθέτουμε για το μαρτύριο  ενός χριστιανού για την πίστη του, του μαρτυρίου του Αγίου Πολυκάρπου, ο οποίος ήταν επίσκοπος της ίδιας Εκκλησίας της Σμύρνης προς την οποία είχε γράψει την επιστολή του ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας.

Ο Άγιος Πολύκαρπος μαρτύρησε γύρω στο 155, και το μαρτύριό του χρονολογείται περίπου την εποχή εκείνη. Ο αφηγητής, μας πληροφορεί ότι στις τελευταίες προσευχές του ο Άγιος Πολύκαρπος, πριν δώσει τη ζωή του για τον Χριστό, θυμήθηκε  όλους εκείνους που είχαν συναντηθεί μαζί του ανά πάσα στιγμή, μικρούς και μεγάλους, τόσο αυτούς με φήμη όσο και αυτούς χωρίς φήμη, καθώς και το σύνολο της Καθολικής Εκκλησίας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Γνωρίζουμε ότι ο Άγιος Πολύκαρπος, κατά τον χρόνο του θανάτου του το 155, ήταν ήδη χριστιανός εδώ και 86 χρόνια. Δεν θα μπορούσε, ως εκ τούτου, να έχει γεννηθεί πολύ αργότερα από το 69 ή το 70. Ωστόσο, φαίνεται ότι ήταν κανονικό μέρος του λεξιλογίου ενός ανθρώπου της εποχής να είναι σε θέση να μιλήσει για το σύνολο της Καθολικής Εκκλησίας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το όνομα είχε επικρατήσει από τότε, και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είχε επικρατήσει για σοβαρούς λόγους.
Ας δούμε τώρα την ετοιμολογία και την σημασία της έννοιας Καθολικός.  «καθολικός» λοιπόν σημαίνει , ο κατά το όλον, ο εις το όλον αναφερόμενος, γενικός, δηλαδή «οικουμενικός» παγκόσμιος, και όταν χρησιμοποιούν αυτό τον όρο εκείνες τις πρώτες ημέρες, ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας και ο Αγ. Πολύκαρπος Σμύρνης αναφέρονται στην Εκκλησία που ήταν ήδη «παντού» σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, σε όλους τους ανθρώπους διαχρονικά, η οποία διακρίνεται από όποιες αιρέσεις, σχίσματα ή αποσχισθείσες ομάδες μπορεί να είχαν δημιουργηθεί κατά τόπους, σε αντίθεση με την παγκοσμιότητα και σταθερότητα της διδασκαλίας της Καθολικής Εκκλησίας.
Ο όρος είχε ήδη γίνει κατανοητός ακόμα και τότε που ήταν ένα ιδιαίτερα επινενοημένο   όνομα, διότι η Καθολική Εκκλησία ήταν για όλους, όχι μόνο για τους ιδεολόγους, τους ενθουσιώδες ή για τους μυημένους  που  μπορεί να είχαν προσελκυστεί από αυτήν.
Και πάλι, κατέστη σαφές ότι η Εκκλησία ήταν «καθολική», διότι – για να υιοθετήσουμε μια σύγχρονη έκφραση - αυτή κατείχε την πληρότητα των μέσων της σωτηρίας. Επίσης, έμελλε να είναι "καθολική" στο χρόνο, καθώς και στο χώρο, και ήταν αυτή στην οποία εφαρμόστηκε η υπόσχεση του Χριστού στον Πέτρο και στους άλλους αποστόλους ότι «πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής>.(Ματθ 16: 18).

Η Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας σήμερα με ακριβή τρόπο συνόψισε όλους τους λόγους για τους οποίους το όνομα της Εκκλησίας του Χριστού είναι  Καθολική Εκκλησία: Η Εκκλησία είναι καθολική, δηλαδή παγκόσμια, επειδή σ΄ αυτήν είναι παρών ο Χριστός: Εκεί όπου είναι παρών ο Χριστός εκεί είναι η Καθολική Εκκλησία (Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας). Η Εκκλησία αναγγέλλει την ολότητα και την ακεραιότητα της πίστης, φέρει και διαχειρίζεται την πληρότητα των μέσων της σωτηρίας, είναι σταλμένη σε αποστολή προς όλους τους λαούς κάθε εποχής και σε οποιονδήποτε πολιτισμό κι αν ανήκουν.

Κάθε τοπική εκκλησία είναι καθολική εάν είναι αποτελούμενη από την κοινότητα των χριστιανών που βρίσκονται σε κοινωνία, στην πίστη και στα ιερά μυστήρια με τον Επίσκοπό τους, χειροτονημένο μέσα στην αποστολική διαδοχή, και με την Εκκλησία της Ρώμης, η οποία προΐσταται στην αγάπη (Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας) (κατήχηση της καθολικής εκκλησίας – σύνοψη σελ 69)

Έτσι, το όνομα της έγινε ταυτόσημο με την εκκλησία του Χριστού. Κατά τη στιγμή της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου της Εκκλησίας, που πραγματοποιήθηκε στη Νίκαια της Μικράς Ασίας κατά το έτος 325 μ.Χ., οι επίσκοποι της εν λόγω συνόδου νομοθέτησαν πολύ φυσικά στο όνομα του καθολικού σώματος που ονομάζεται στη σύνοδο των επίσημων εγγράφων της Νικαίας , Καθολική Εκκλησία.  Όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι, ήταν το ίδιο συμβούλιο που διατύπωσε το βασικό Πιστεύω στο οποίο ο όρος «καθολική» διατηρήθηκε ως ένα από τα τέσσερα σημεία της αληθινής Εκκλησίας του Χριστού. Στο πιστεύω μας δηλώνουμε  ότι πιστεύουμε …εις μιαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν.  

Και είναι το ίδιο όνομα το οποίο βρίσκεται σε όλα τα 16 έγγραφα της εικοστής πρώτης Οικουμενικής Συνόδου της Εκκλησίας, της ΙΙ Βατικανικής Συνόδου.

Ήταν ακόμα τέταρτος αιώνας όταν ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων εύστοχα έγραψε, «Ερευνήστε όχι μόνον το που είναι ο οίκος του Κυρίου, διότι βέβηλες αιρέσεις κάνουν  προσπάθεια να καλέσουν τους δικούς τους οίκους  ως οίκους του Κυρίου. Ούτε να ρωτήσετε μόνο το που είναι η εκκλησία, αλλά το που η Καθολική Εκκλησία είναι. Διότι αυτό είναι το πραγματικό όνομα αυτού του Αγίου Σώματος, η μητέρα όλων, η οποία είναι σύζυγος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού »(Κατηχήσεις, xviii, 26).
Η ίδια έρευνα πρέπει να γίνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και σήμερα, διότι το όνομα της αληθινής Εκκλησίας του Χριστού σε καμία περίπτωση δεν έχει αλλάξει. Ήταν αναπόφευκτο ότι η Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας θα υιοθετήσει το ίδιο όνομα σήμερα με αυτό που η  Εκκλησία είχε καθ 'όλη την πολύ μεγάλη ιστορία της.

Βλέπουμε ότι η Καθολική Εκκλησία υπήρξε και υπάρχει αδιαλείπτως ως έννοια και ως οντότητα επί δύο χιλιάδες χρόνια , δηλαδή από την αρχή της δομής της Χριστιανοσύνης , διδάσκοντας την ίδια σταθερή πίστη και εφαρμόζουσα πάντα κατά γράμμα τα παραγγέλματα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού .