Το ποιος τελικά θα πολεμήσει στον πόλεμο στη Συρία, για να μην μιλήσουμε για το ποιος θα τον κερδίσει, παραμένει ασαφές. Αλλά το ποιος θα τον χάσει το ξέρουμε ήδη –οι χριστιανοί!
Βέβαια ο αδιάκοπος διωγμός των ακολούθων του Χριστού προλέγεται στα ευαγγέλια. Ο θρίαμβος περνάει από το μαρτύριο. Παγκοσμίως, η πραγματικότητα ταιριάζει πράγματι με αυτή την εικόνα. Τα τρία τέταρτα των 2.2 δισεκατομμυρίων χριστιανών του πλανήτη –και μάλιστα τα δυναμικότερα επεκτεινόμενα τμήματά τους– πλέον ζούνε εκτός τής –σε μεγάλο βαθμό ανεκτικής– Δύσης. Ταυτοχρόνως, σύμφωνα με το «φόρουμ της “πιου” για τη θρησκεία και το δημόσιο βίο», ο χριστιανισμός είναι σήμερα η περισσότερο διωκόμενη θρησκεία στον κόσμο.
Αλλά στη Μέση Ανατολή, οι διωγμοί δεν αφορούν μια θρησκεία που επεκτείνεται, αλλά την προσπάθεια της πλήρους εξάλειψής της. Πλέον οι άνθρωποι της Κυριακής ακολουθούν εκείνους του Σαββάτου στο δρόμο της εξόδου από τη Μέση Ανατολή. Ο τέως επικεφαλής ραβίνος λόρδος Σακς (Lord Sacks), που έχει προσωπική εμπειρία από κάτι ανάλογο, αποκαλεί τα βάσανα των Αράβων χριστιανών «μια ανθρώπινη τραγωδία που εξελίσσεται σχεδόν απαρατήρητη» και διαμαρτύρεται που «ο κόσμος δεν μιλάει περισσότερο γι’ αυτήν».
Αλλά μην περιμένετε να ασχοληθεί με αυτήν η βρετανική κυβέρνηση. Καθ’ όλη τη διάρκεια των συζητήσεων περί στόχων, χρονοδιαγραμμάτων και διαχείρισης των ΜΜΕ, καθώς κουρδιζόταν η βρετανική πολεμική μηχανή, δεν σπαταλήθηκε ούτε μια στιγμή στην εξέταση των συνεπειών τυχόν επέμβασης για τους χριστιανούς της περιοχής. Πάντως, στο Ιράκ, τη Συρία, την Αίγυπτο και κάθε επόμενο «θερμό σημείο» (με το Λίβανο να είναι πιθανότατα το επόμενο) οι χριστιανοί θεωρούνται για κάποιο λόγο από τη διεθνή κοινότητα αμελητέα ποσότητα, που βρίσκεται σχεδόν πάντα στη λάθος πλευρά. Στο Ιράκ οι χριστιανοί θεωρούνταν πολύ φιλικοί προς τον Σαντάμ (Saddam). Στη Συρία λογίζονται στους οπαδούς του Άσαντ (Assad). Στην Αίγυπτο, όπου η κοπτική εκκλησία υποστήριξε ανοικτά το στρατιωτικό «μη πραξικόπημα» εναντίον του «αδελφού μουσουλμάνου» προέδρου Μόρσι (Morsi), δεν αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη ευμένεια από τους δυτικούς σχεδιαστές πολιτικής.
Ο λόγος γι’ αυτό είναι πως η παρουσία Αράβων χριστιανών δεν ταιριάζει με τις παγκόσμιες κυρίαρχες στρατηγικές αντιλήψεις. Στη Μέση Ανατολή, ο κόσμος δεν ενθουσιάζεται με τις υποσχέσεις για δημοκρατία. Ιδίως οι ντόπιοι χριστιανοί, έχουν συνειδητοποιήσει, μετά από μακρά επώδυνη εμπειρία, πως οι δυτικές υποσχέσεις είναι άχρηστες, διότι οι δυτικοί ποτέ δεν δεσμεύονται επί μακρόν στην τήρησή τους. Οι χριστιανοί έχουν μάθει πως προϋπόθεση για την επιβίωσή τους είναι η σταθερότητα• πως μόνη τους ελπίδα για ισότητα είναι η εκκοσμίκευση• και πως οι δύο μεγαλύτεροι εχθροί τους είναι οι ισλαμιστές ζηλωτές και η αναρχία. Κι έχουν απολύτως δίκιο, όσο κι αν αυτό δεν αρέσει στους νεοσυντηρητικούς σαν τον Βρετανό πρωθυπουργό και τους συμβούλους του.
Όποτε βρεθεί στην εξουσία ένα έντονα ισλαμικό καθεστώς, οι χριστιανοί υποφέρουν. Αυτό είναι κανόνας. Κι όσο πιο ισλαμικό είναι το καθεστώς, τόσο χειρότερη είναι η μεταχείρισή προς τους χριστιανούς. Μετά την «αραβική άνοιξη», όλες οι εξεγέρσεις και όλες οι εκλογές στη Μέση Ανατολή αναδείκνυαν πάντοτε στην εξουσία κάποια εκδοχή του ισλαμισμού. Και κάθε φορά, οι χριστιανοί βρίσκονται στο στόχαστρο.
Τα προβλήματα στο Ιράκ προηγήθηκαν εκείνων των υπολοίπων και είναι ιδιαίτερα σημαντικά διότι προτύπωσαν κατά παράδοξο τρόπο ό,τι θα ακολουθούσε. Η «δημοκρατία» που επιβλήθηκε στο Ιράκ δια των όπλων οδήγησε, μεταξύ άλλων τραγωδιών, σε μαζικό διωγμό κατά της χριστιανικής μειονότητας της χώρας. Οι δολοφονίες, οι απαγωγές, οι εκφοβισμοί και οι εκτοπίσεις, σε συνδυασμό με ένα μείγμα φανατισμού και απληστίας, μετέτρεψαν σε ερείπια την ιστορική και άλλοτε ένδοξη χριστιανική κοινότητα της χώρας. Από το 1.4 εκατομμύριο χριστιανών που ζούσε στο Ιράκ πριν τον πόλεμο απέμειναν ελάχιστοι, ίσως 400,000, ως επί το πλείστον οι πιο φτωχοί και ηλικιωμένοι.
Πολλοί Ιρακινοί πρόσφυγες αναζήτησαν καταφύγιο κοντά στα 2 εκατομμύρια χριστιανούς της Συρίας. Τώρα όμως, μοιράζονται κι εκείνοι την ίδια μοίρα: τον διωγμό με την πολιτική στήριξη των δυτικών, τη χρηματοδότηση των Σαουδαράβων και την εκτέλεση από ισλαμιστές αντάρτες. Μεγάλα τμήματα της επικράτειας της Συρίας που κυβερνιούνται από τους αντάρτες, βρίσκονται πλέον στη δικαιοδοσία του ισλαμικού νόμου. Προκειμένου να τηρήσουν τη «σαρία», Σαουδάραβες δικαστές έκαναν την εμφάνισή τους. Οι μη-μουσουλμάνοι γίνονται ανεκτοί μόνο αν καταβάλλουν το «τζιζία», τον ειδικό φόρο για τους «άπιστους». Όλοι οι χριστιανοί ιερείς μετατράπηκαν σε στόχους.Τον περασμένο μήνα δολοφονήθηκε ένας Σύρος ρωμαιοκαθολικός ιερέας, ο π. Φρανσουά Μουράντ (François Murad). Δεν ήταν ο πρώτος. Πέρσι τον Δεκέμβριο είχε δολοφονηθεί ο ορθόδοξος ιερέας Φαντί Χαντάντ (Fadi Haddad), αφού απήχθη ενώ προσπαθούσε να μεσολαβήσει για την απελευθέρωση ενός απαχθέντος ενορίτη του. Η σορός του βρέθηκε δίπλα στον δρόμο, με βγαλμένα τα μάτια. Η απαγωγή δύο άλλων διακεκριμένων χριστιανών (αν και, όπως φαίνεται, όχι τόσο διακεκριμένων ώστε να υποπέσουν στην αντίληψη του βρετανικού τύπου) ήταν η απαγωγή του ελληνορθόδοξου αρχιεπίσκοπου Παύλου (Paul Yazigi) και του Σύρου ορθόδοξου αρχιεπισκόπου Γρηγορίου (Yohanna Ibrahim). Συνελήφθησαν στο Χαλέπι τον Απρίλιο, ενώ προσπαθούσαν να διαπραγματευθούν την απελευθέρωση απαχθέντων ιερέων. Και οι δύο επίσκοποι θεωρούνται σήμερα νεκροί.
Η περίπτωση της Αιγύπτου είναι πιο προβληματική για τη Δύση, που με τη Βρετανία στο ρόλο του βλάκα με περικεφαλαία, μετά την πτώση του Μουμπάρακ (Mubarak) το 2011 κατάφερε να κάνει το ένα λάθος μετά το άλλο σχεδόν σε όλα. Η Δύση πίστευε πως για να έρθει η δημοκρατία, αρκούσε η ανατροπή του δικτάτορα. Τελικά το μόνο που πέτυχε είναι η κυριαρχία των «αδελφών μουσουλμάνων», που δεν είναι κόμμα αλλά ένα ιστορικό ισλαμικό κίνημα, που ταχέως, αν και χωρίς επιτυχία, πρόβαλε ως αναμορφωτής της Αιγύπτου, έως ότου οι μη-ισλαμιστές εξεγέρθηκαν και ο στρατός παρενέβη. Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν η ανοικτή υποστήριξη στις ένοπλες δυνάμεις εκ μέρους του κόπτη ορθόδοξου πάπα Θεόδωρου Β’ ήταν εμπνευσμένη ή ανόητη. Προβάλλοντας όμως στο πλευρό του πραξικοπηματία, ο Θεόδωρος προκαλούσε ευθέως μια παραδοσιακή μουσουλμανική αντίληψη: πως οι κόπτες της Αιγύπτου, το 10% του πληθυσμού της χώρας τους, είναι πολίτες Β’ κατηγορίας. Επρόκειτο περί ευθείας αμφισβήτησης της καθεστηκυίας τάξεως. Όπου αποκαθιστούσαν τον έλεγχό τους, οι ισλαμιστές αντέδρασαν. Μετά την αντικατάσταση του Μόρσι, 58 χριστιανικές εκκλησίες, όπως και πολλά μοναστήρια, σχολεία, δεκάδες σπίτια και επιχειρήσεις λεηλατήθηκαν, πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν. Ο ίδιος ο Θεόδωρος αναγκάστηκε να κρύβεται. Στο Κάιρο, μια ομάδα φραγκισκανών καλογραιών αναγκάστηκαν να κοιτούν ενώ ο σταυρός του σχολείου τους γκρεμιζόταν και αντικαθίστατο από ένα λάβαρο της «αλ κάιντα»• το υπόλοιπο σχολείο παραδόθηκε στις φλόγες, ενώ το φρενιασμένο πλήθος τις κακοποιούσε. Η αντίδραση του αμερικανικού υπουργείου εξωτερικών σε αυτή την αποτρόπαια πράξη είχε ως εξής: «είναι σαφές πως κάθε εκδήλωση βίας μας προκαλεί ανησυχία –κι ασφαλώς μας ανησυχεί κάθε εκδήλωση βίας κατά θρησκευτικών θεσμών». Από τα εύγλωττα χείλη του μελίρρυτου εκπροσώπου, ουδέποτε εκστομίστηκαν οι λέξεις «χριστιανός» ή το «διωγμός». Δεν θα βρείτε ούτε ίχνος τους ούτε στα αναρίθμητα «τουίτ» του Ουίλιαμ Χέιγκ (William Hague)
Η άρνηση να αναγνωριστεί η συστηματική κακομεταχείριση των χριστιανών από τις ισλαμικές κυβερνήσεις είναι φυσικά επονείδιστη, αλλά είναι και αποκαλυπτική. Τα γεγονότα είναι γνωστά, αλλά προτιμάται να αγνοούνται: ενοχλούν, διότι εκθέτουν την ανημποριά της δύσης, την ίδια ώρα που οι ηγέτες της αρέσκονται να ποζάρουν ως τα αφεντικά του μέλλοντος των εθνών. Ενοχλούν επίσης και τους σύγχρονους προοδευτικούς και φιλελεύθερους, διότι δείχνουν πόσο λίγα έχουν αλλάξει σε σχέση με τις μεγάλες θρησκευτικές και πολιτιστικές αναταραχές που ανέκαθεν διαμόρφωναν την ανθρώπινη ιστορία.
Το Μάιο, ο πάπας Φραγκίσκος αγιοποίησε σχεδόν 800 μάρτυρες. Επρόκειτο για τους μάρτυρες του Οτράντο, που το 1480 αποκεφαλίστηκαν από τους Οθωμανούς διότι αρνήθηκαν να εξισλαμιστούν. Ενώ η δύση αποτυχαίνει, παραπαίει και προσποιείται, το μέλλον των χριστιανών του αραβικού κόσμου μπορεί να μας δώσει κι άλλες ευκαιρίες να θυμηθούμε το Οτράντο.
[Ο Robin Harris είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο The Spectator και το αναδημοσιεύουμε απ’ την ιστοσελίδα του Νίκου Ράπτη www.ppol.gr. Στην εικόνα το μαρτύριο του Οτράντο.]
